Brígida Argote: “Zaintzen eredu tradizionala krisian dago.”

Brígida, zer partekatu nahi zenuke Zaintzei buruzko Kongresuan?

Izaki sozialak eta elkarren mendekoak gara. Pertsonak elkar behar dugu espeziearen biziraupenerako; alegia, zaintza ezinbestekoa da bizitza mantentzeko eta ugaltzeko, eta gizaki egiten gaitu. Gizaki guztioak zaintzak behar ditugu gure bizitzako une ezberdinetan. Zaintzak etxean egiten ziren, emakumeak seme-alabak, senarra, gurasoak eta abar zaintzen baitzituen, baina zaintzeko betebeharra arlo pribatutik haratago zabaldu da, eta dimentsio publikoa hartu du.

Kontuan izanik zaintza-lanak gizarteak egituratzen dituela eta, aldi berean, desberdintasuna adierazten eta erreproduzitzen duela, zure ustez, zergatik da beharrezkoa zaintzen aldeko itun bat lortzea? Itun horrek zer-nolako edukiak izan behar lituzke?

Zaintza-eredu tradizionala krisian dago, eta ongizate-ereduak egitura aldetik aldatzea eskatzen du. Balio pribatua izatetik balio publikoa izatera igaro da, eta giza harremanak gertatzen diren eremu guztietan landu behar da: familian, lanbideetan, administrazioan, politikan, saltokietan… eta, zaintzen beharra oinarrizkoa denez, zainduak izateko eskubide unibertsala onartu beharko da, baina baita zaintzeko betebehar unibertsala ere.

Hori dela-eta, beharrezkoa da itun bat lortzea eskubideen ikuspegitik, genero-ikuspegiarekin, pertsonengan oinarritutako bizitza-eredu independentea, ikuspegi komunitarioarekin, zaintzak behar dituzten pertsonek etxean jaso ditzaten, beharrezko laguntza eta guzti.

Zein eragilek parte hartu behar dute itun horretan?

Zaintzen zeharkako politika batetik, sektore guztiek hartu behar dute parte: osasuna, gizarte-zerbitzuak, etxebizitza, enplegua, hirugarren sektorea, hirigintza, justizia, familia eta komunitatea.

Eman arrazoi pare bat Donostian Zaintzei buruzko Kongresuan egoteko

Izan ere, egungo eredua zalantzan dago, gizartea aldatzen ari delako, eta beharrezkoa da zaintza-eredu berritzaile, kalitatezko eta iraunkor bati buruzko proposamenak lantzea eta ezagutzea.
Horri buruzkoa da Kongresuaren edukia, eta horri buruzko adostasun baterantz jo behar da.

Javier Castro-Spila

Ikertzaile nagusia GIZALABen, Gizarte Politiketako Berrikuntza Zentroan

Zientzia, Teknologia eta Gizartearen Filosofian Europako Doktorea (UPV-EHU), Goi Mailako Hezkuntzan Masterra (Palermoko Unibertsitatea/UNESCO), Soziologian Lizentziatua (UBA).

Ikertzaile nagusia GIZALABen (Gizarte Politiketako Berrikuntza Zentroa), CEOn eta ikertzaile nagusia SOCINNOVAn (Social Innovation Excubator).

Lan-arloak: gizarte-politikak, gizarte-zerbitzuetako berrikuntza, gizarte-berrikuntza eta goi-mailako hezkuntzaren erreforma.

Núria Salas

Bartzelonako Udaleko zainketen arloko proiektu eta zerbitzuen arduraduna

Politika eta Administrazio Zientzietan eta Informazio eta Komunikazio Zientzietan lizentziatua da. Gizarte eta Komunitate Politiketan eta Komunikazio Estrategikoan graduondoa du. Gaur egun, Bartzelonako Udaleko zainketen arloko proiektu eta zerbitzuen arduraduna da. Azpimarratzekoak dira VilaVeïna gizarte-berrikuntzako proiektua, zentroari bizitza postant; Mares Veïnes testuinguru kulturaletan hazkuntzaren arloko prebentzio-programa, eta doako udal-umezaintzaren zerbitzua, Concilia, Bartzelonako hainbat auzotan hedatzea.

Lehenago gizarteratzearen arloan lan egin zuen, nazio mailako irabazi-asmorik gabeko gizarte-erakunde bateko proiektuen zuzendari gisa. Sei urte baino gehiagoz aholkularitza-lanetan aritu zen sektore- eta lurralde-plangintza estrategikoari lotutako politika publikoen esparruan eta herritarren partaidetza- eta jabetza-prozesuak sustatzean.

Halaber, hezitzailea eta irakaslea izan da hainbat erakundetan, gizarte-eskubideen sustapenaren arloan.

Trantsizioko gizarte-politikak: eskalatzea berritzea denean

Trantsizioko gizarte-politikak estrategia, programa eta ekintza gisa definitzen dira, eta horien helburua da arreta- eta zaintza-ereduan goranzko aldaketa eta aldaketa progresiboa lortzea. Politika horiek funtsezko bost dimentsio jorratzen dituzte:

    1. Etorkizunekoak: etorkizuna epe luzera diseinatzera bideratzen dira, behatokiak bezalako tresnak erabiliz, joerak aztertzeko eta eszenatokiak sortzeko.
    2. Gobernantza: erabakiak hartzerakoan lankidetza eta parte-hartzea sustatzen dute, erabiltzaileak, familiak eta profesionalak tartean inplikatuz, elkarrizketa zibileko mahaien, think tank-en eta parte hartzeko espazioen bidez.
    3. Esperimentazioa: ideia berriak egoera erreal eta kontrolatuetan probatzea bultzatzen dute, zaintzen ereduaren aldaketan duten eragina ulertzeko; horretarako, inkubagailuak eta laborategiak bezalako tresnak erabiltzen dituzte.
    4. Ebaluazioa: etengabeko monitorizazioan eta ebaluazioan oinarritzen dira, kostua eta onuraren analisia, bizi-kalitatean duen inpaktua eta arreta-eredu ekitatiboago eta komunitarioagoetarako egindako aurrerapena kontuan hartuz. Hori trantsizio-monitoreak eta zaintzak ebaluatzeko batzordeak eta agentziak bezalako tresnen bitartez lortzen da.
    5. Eskalatzea: berrikuntza arrakastatsuak hedatzea eta erakunde eta instituzioen artean transferitzea sustatzen dute. Helburua da berrikuntza eraginkorrak estandarizatzea eta zabaltzea, eskalatzeko azeleragailuak eta hub-ak erabiliz.

Bost dimentsioak etengabeko berrikuntza-ingurunean garatzen dira. Berrikuntza da arreta- eta zaintza-ereduan aldaketa progresiboak eragingo dituzten irtenbide berriak sortzea eta aplikatzea. Irtenbide horiek kolaboratiboak, parte-hartzaileak, arduratsuak eta iraunkorrak dira. Trantsizioen agenda batek gidatuta, zaintzen ereduaren berrikuntzak etorkizun hobea bilatzen du, eta, era horretan, zaintza ekitatiboak, pertsonalizatuak, integratuak, prebentiboak, komunitarioak, iraunkorrak eta etxean zentratuak sustatzen ditu.

Berrikuntzen eskalatze-kontzeptuak ideia berrien inpaktua zabaltzeko hainbat modu biltzen ditu; esate baterako,

  • Estaldura. Berrikuntza baten onuradun diren pertsonen kopurua gehitzea esan nahi du, erakunde edo instituzio batek garatutako produktua, zerbitzua edo metodoa izan.
  • Transferentzia. Erakunde edo kokapen geografiko ezberdinetara berrikuntzak eramatea da. Hori gertatzen da erakunde batek beste batek sortutako berrikuntza hartzean edo egokitzean.
  • Politikak. Eskalatzeak erakunde publikoetan berrikuntza eraginkorrak integratzea esan nahi du. Hori dela-eta, aldaketak egin behar dira egitura instituzionaletan, araudietan eta politiketan, zaintza-ereduan mailaz mailako eraldaketak bultzatzeko.

Zaintzen testuinguruan, eskalatzea estrategia boteretsua da, berrikuntzek epe luzerako arretan eta zaintzan eragin esanguratsua izatea bermatzearren.

Zaintza HerriLab: Zaintzen Eredu berria bultzatzen

2022an, Gipuzkoako Foru Aldundiko Zaintza eta Gizarte Politiketako Sailaren eta Eusko Jaurlaritzako Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzaren  arteko akordio estrategikoari esker, Zaintza HerriLab Eskalatze Hub-a sortu zen. Hub horren zeregina da osasun-zerbitzuak, gizarte-zerbitzuak eta zerbitzu komunitarioak koordinatzea, etxean adineko ahulei eta mendekoei (65 urtetik gorakoak) zuzendutako arreta-eredu berritzailea sustatzeko. Lau jarduera nagusi ditu:

    1. Monitorizazioa. Zaintzako eta tokiko 12 ekosistematan proiektuen jarraipena egiteaz arduratzen da, eta, horrela, eraginkortasuna, gobernantza, berrikuntza eta inpaktua ebaluatzen ditu. Gainera, Monitorizazio-gida bat sortzen da.
    2. Sistematizazioa. Zaintzako berrikuntzak dokumentatzen eta estandarizatzen ditu, alderdi sozialak, teknologikoak, instituzionalak eta kulturalak barne. Halaber, Tresnen Bankua sortzen da Zaintzen Berrikuntzarako.
    3. Ebaluazioa. Ebaluazio pilotuak egiten ditu gobernantzaren, berrikuntzaren eta erabiltzaileen bizi-kalitatearen inpaktua neurtzeko. Esperientzia pilotu bat abian da Pasaia HerriLab-en. Ebaluazio-gida bat ere sortzen da.
    4. Eskalatzea. Ikaskuntza eta Transferentzia Sare bat bultzatzen du, eta topaketak, jardunaldi teknikoak eta etorkizuneko transferentzia-mintegiak antolatzen ditu horrek. Lurralde-mailako Ikaskuntza eta Transferentzia Sarea ezarri nahi da.

Zaintza HerriLab Eskalatze Hub-aren jarduera horiek funtsezkoak dira etxeetan adinekoen arretaren eta zaintzaren arloan praktika berritzaileak sustatzeko eta zabaltzeko.

Laburbilduz, berrikuntzen eskalatzea estrategia eraginkorra da trantsizio-politiketan. Ahaleginak eta baliabideak bikoiztea saihesten du frogatutako berrikuntzak transferitzean eta errepikatzean, hainbat lekutan antzeko ekimenak finantzatu ordez. Eskalatzea, berrikuntza frogatuak eta sistematizatuak zabaltzean, tresna boteretsua da zaintza-eredua etorkizun oparoago batera eramateko. Eskalatzea, funtsean, modu eraginkor eta iraunkorragoan berritzeko modu bat da.

Zainketei buruzko I. Kongresua iritsi da, lidergo publikoaren eta arreta komunitarioaren ereduan oinarritutako Euskal Itunarantz aurrera egiteko

 

Euskadik bi hamarkada daramatza urrats sendoz zainketen gizarte-antolaketarako eredurantz, non erantzukizuna eta lidergoa sektore publikoari baitagokio. Denbora horretan, osasun-, hezkuntza- edo gizarte-zainketak indartu dira, eta prestazio- eta zerbitzu-zorroak zehaztu eta zabaldu dira. Horien guztien ezaugarria izan da berdintasunean, lidergo publikoan, lankidetzan, kalitatean eta jasangarritasunean oinarritutako komunitate-zainketen ereduranzko trantsizioa.

Ibilbide horretan lortutako esperientziari eta aurrerapenei dagokienez, iritsi da euskal itun baterantz aurrera egiteko unea. Itun horrek arreta komunitarioa sistema tradizionalen alternatiba gisa definitzen du, eta sistema horiek zainketa-lanaren erantzukizuna familiei egozten diete, batez ere emakumeei, baina hori bidegabea da, pertsonen arteko desberdintasunean sakontzen baitu.

Zainketei buruzko I. Biltzarrak gogoetarako espazioak eskainiko ditu, hitzaldien eta eztabaida-mahaien formatuan, zainketen arloan gaur egungo eta etorkizuneko erronkak identifikatzeko, politika publikoak ebaluatzeko, zaintza hobetzeko eta erronka demografikoari erantzuteko estrategiak diseinatzeko, eta zainketen euskal ereduaren inguruan adostasun zabala lortzeko.

Lehen jardunaldia. Azaroaren 15a, asteazkena
Flaviana Teodosiuk, Europako Batzordeko iraupen luzeko zainketa-taldearen arduradunak, Kongresua irekiko du asteazkenean, azaroaren 15ean, Zainketen Europako estrategia izeneko inaugurazio-txostenarekin. Bestalde, José Luis Fernández (London School of Economics eskolako irakasle elkartua eta Care Policy and Evaluation Centre zentroko zuzendaria) izango da Europan iraupen luzeko zainketen erronkei buruzko ponentziaren hizlaria. Bi ponentzia horiek bi saio-multzo aldi berean proposatzen dituen lehen jardunaldiari ematen diote garrantzia.

Lehenengo multzoak hiru saio ditu zainketa-politikei, trantsizio demografikoari eta Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren ekarpenari ekiteko. Bigarren multzoan, ikaskuntzak eta praktika onak partekatuko dira, bi ikuspegitatik: komunitateko zaintza eta egoitzako zaintza. Parte-hartzaileek multzo bakoitzean modu paraleloan garatuko diren proposamenetako bat aukeratu beharko dute.

Lehenengo eta bigarren blokeen artean eztabaida-mahai bat irekiko da, zainketa-eredu pertsonalizatuago eta komunitario baterantz nola egin hausnartzeko.

Bigarren jardunaldia. Azaroaren 16a, osteguna
Nerea Melgosa Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak emango dio hasiera Biltzarraren bigarren jardunaldiari, Zainketa eskubideekin, askatasunean eta berdintasunean zaindu. Zainketei buruz Euskadin akordioa lortzeko oinarriak ponentziarekin.

Zaintzaileen, familiakoen, profesionalen eta zaindutako pertsonen ahotsa entzungo dugu, zainketen gaia ikuspuntu desberdinetatik jorratuko baitute. Ondoren, bi saio-bloke berri irekitzen dira aldi berean. Aurreko lanaldian bezala, bertaratuek multzo bakoitzean modu paraleloan garatuko diren saioetako bat aukeratu beharko dute.

Lehenengo multzoak bi saio ditu, desberdintasunetan sakontzen duen eredu tradizional baten gakoak jorratzeko: nola desfamiliartu eta desfeminizatu zainketa-lana? Nola bermatu kalitatea eta nola sustatu ebaluazioa eta berrikuntza? Bigarren multzoak bi saio proposatzen ditu zainketen iraunkortasunari buruz galdetzeko: nola bermatu zainketa etiko eta jasangarria ikuspuntu pertsonal eta sozialetik? Nola bermatu zainketa eskuragarriak eta ekonomikoki jasangarriak? Ondorioen mahai baten ondoren, Lide Amilibia Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuordeak emango dio amaiera zainketei buruzko I. Biltzarrari.

Kongresura joateko plazak mugatuak dira eta izena ematea doakoa da. Interesdunek www.congresocuidados.eus.web orriaren bidez eman behar dute izena.

Informazio guztia web horren bidez eta #ZainketaKongresua etiketa duten sare sozialetan zabalduko da.

NBE Emakumeak Eusko Jaurlaritza zainketen aldeko aliantza globalean sartzea onartu egin du

Eusko Jaurlaritza “Zainketen aldeko aliantza globala: ekintzarako premiazko deia” ekimeneko kide berri gisa onartu du NBE Emakumeak erakundeak. Nazioarteko lankidetza-ekimen honek gobernuak, gizarte zibileko erakundeak, enpresak eta beste eragile batzuk biltzen ditu, eta zainketen lana aitortu, baloratu eta babestu nahi du, gizonek eta emakumeek beste pertsona batzuk zaintzeko erantzukizuna partekatzen dutela ziurtatuz.

NBE Emakumeak nazioarteko komunitatean bultzatutako euskal integrazioa, Zaintzaren Nazioarteko Egunaren ospakizunarekin bat dator igande honetan, urriak 29.

Jorge Aramendi

Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Saileko Estatistika Organoaren arduraduna.

Matematikan lizentziaduna EHUn.
Informatikaren munduan hasi zuen bere ibilbide profesionala, bankaren, unibertsitatearen eta administrazio publikoaren arloetan, proiektuen eta aholkularitzaren arduradun gisa.
Ondoren, bere ibilbidea estatistikaren munduan garatu du, batez ere metodologiaren arloan. Arlo honetan, Eustat Euskal Estatistika Erakundean estatistika ofizialari aplikatutako metodo estatistiko matematikoen berrikuntzako eta I+Gko proiektuen buru izan da.
Gaur egun, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailaren estatistiken arduraduna da, eta pobreziaren, gizarte-premien, gizarte-zerbitzuen, zahartzearen, immigrazioaren eta berdintasunaren arloetan garatzen du bere jarduera.

Manuel Merino

Bizkaiko Adinekoen Kontseiluko lehendakaria.

Kongresuan esku hartzeari buruzko ibilbide profesionala:

– Caritas Bizkaia-ren zuzendaria (1989-98)
– Aspaldiko Fundazioaren sustatzailea eta zuzendaria (1998-2016)
– Lares Euskadi (2005-2017), Irabazi gabeko Egoitzen Euskal Elkarteko lehendakaria.

Gaur egun:

– Aspaldiko Fundazioko Patronatu Batzordeko presidentea (2021)
– Bizkaiko Adinekoen Kontseiluko lehendakaria (2020-gaur egun)

Miren Elgarresta

EMAKUNDE Emakumearen Euskal Erakundeko zuzendari nagusia.

Formakuntza:
– Albaitaritzan lizentziaduna.
– Eusko Ikasketetan diplomatua
– Irakasleen Prestakuntzako Masterra Bigarren Hezkuntzan eta Batxilergoan.

Hizkuntzak: euskara (altua); gaztelania (altua); frantsesa (altua).

Ibilbide profesionala eta politikoa:
– EMAKUNDE Emakumearen Euskal Erakundeko zuzendari nagusia. (2022- gaur egun)
– Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Organoaren foru-zuzendaria. Gipuzkoako Foru Aldundia (2015-2019/2019-2022)
– Koordinatzaile-Teknikoa Arantzazuko Parketxean – AizkorriAratz Parke Naturala. Naturgintza Fundazioa (2009-2015).
– Teknika. Koop. Abelur (2004-2009).
– Artzain Eskolako irakaslea (1997-2004)
– Teknika. Koop. Lurgintza (1989-2004).

Beste organo edo erakunde batzuetako karguak eta ordezkaritzak:
– Berdintasunaren aldeko EMAKUNDE Sariaren Epaimahaiko kidea.
– EMAKUNDE Emakumearen Euskal Erakundeko Zuzendaritza Kontseiluaren ordezkoa.
– Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Erakunde arteko Batzordearen ordezkoa.
– Kirolgi Fundazioaren Patronatuko kidea.
– Antzuolako Udaleko zinegotzia (2019-)

Marian Olabarrieta

Gizarte Zerbitzuen Zuzendaria, Eusko Jaurlaritzako Enpleguko eta Gizarte Politiketako Saila.

Prestakuntza

– Hezkuntza Orientazioko eta Esku-hartzeko masterra, ALBOR-COHS taldea (1990eko irailetik 1992ko ekainera)
– Filosofian eta Hezkuntzaren Zientzietan lizentziatua (Pedagogia atala), Deustuko Unibertsitatean (1984ko irailetik 1989ko ekainera)

Lanbide-karrera

– Gizarte Zerbitzuetako zuzendaria (Eusko Jaurlaritza) (2019-Gaurkotasuna)
– Gizarte Zerbitzuetako foru-diputatua Arabako Foru Aldundia (2016-2019)
– Gizarte Zerbitzuen Zuzendaria. (Arabako Foru Aldundia) (2016)
– Gizarte Ekintzako, Kulturako, Kiroletako, Berdintasuneko eta Lankidetzako batzordeetako kidea. Arabako Foru Aldundia (2003-2016)
– Gizarte Ongizaterako Foru Erakundeko Ezinduen Arloko Zentro Okupazionaletako eta Egoitzetako lan-talde teknikoko pedagogoa, aldi baterako langile gisa. Bitarte horretan, hainbat lantalde teknikotako kidea: Helios Zentro Okupazionala, Lantze ZO, Salburua ZO, Arriga ZO, Lakua ZO, Kimu ZO, Arbulo ZO, eta Ariznabarra ZO, une desberdinetan (1989-2016)
– Amurrioko udaleko zinegotzia. (Amurrioko Udala) (2003-2011)

Maite Peña

Zainketetako eta Gizarte Politiketako diputatua, Gipuzkoako Foru Aldundia.

Ikasketak
Zuzenbidean lizentziatua.

Hizkuntzak
Euskara: altua.
Gaztelania: altua.
Frantsesa: altua.

Ibilbide profesional eta politikoa
– 2003- 2023 ekainarte: EAJ-PNVren bozeramalea Errenteriako udal-taldean.
– 2000-2015: abokatu lanetan.
– 2002-2005: Eusko Jaurlaritzako kontsumo bitartekaritza zerbitzuko
kontsumo arbitroa.
– 2007-2011: Gipuzkoako Batzar Nagusietako batzarkidea. Bertan Gizarte
Politikako batzordearen bozeramailea.
– 2007-2011: Errenteriako Jesusen Bihotza udal-egoitzako patronatuko
presidentea.
– 2007-2011: Errenteriako Gizarte zerbitzuetako lehendakaria.
– 2012-2019: Gipuzko Buru Batzarreko burukidea.
– 2015-2023: Gizarte Politikako diputatua.
Beste organo edo entitateetan dituen kargu edo ordezkaritzak
– Arreta Soziosanitarioko Euskal Kontseiluko Titularra.
– Berdintasunaren aldeko 2018. Urteko EMAKUNDE Sarirako epaimahaia.
– Boluntariotzaren Euskal kontseiluko titularra.
– Gizarte Zerbitzuen Erakunde Arteko Organoko titularra.
– Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseiluko titularra.
– Eusko Jaurlaritzako Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordeko titularra.
– Gurutze Gorriko probintziako Batzordeko kidea.
– Irisgarritasuna sustatzeko Euskal Kontseiluko titularra.
– Kabia Foru Organismo Autonomoko lehendakaria.
– Katea Legaia SLL-ko Administrazio Kontseiluko kidea.
– Gipuzkoako Heziketa Konpentsatorioko eta Prestakuntza
Okupazionaleko Kontsortzioko lehendakariordea.
– Gureak babestutako lantegiak, SA-ko. Administrazio Kontseiluko kidea.
– Uliazpi Fundazioa, Foru Erakunde Autonomoko Gobernu Batzarreko
lehendakaria.
– Euskal Autonomia Erkidegoko Herritar Etorkin Integrazio eta Partaidetza
Sozialerako Foroko Osoko Bilkurako titularra.
– Etxeko tratu txar eta sexu erasoen biktima diren emakumeei eskaintzen
zaien laguntza hobetzeko erakundeen arteko II. akordioaren jarraipen
batzordeko titularra.
– Familiaren Euskal Kontseiluko titularra.
– Gizarteratzeko Euskal Kontseiluko titularra.
– Euskadiko Osasun Kontseiluko titularra.
– Adikzioen erakunde arteko koordinazio batzordeko Foru Aldundiaren ordezkari titularra.
– Adikzioen euskal batzordeko bokal titularra.
– Adin txikikoak eta alkohola programaren batzorde zuzendariko Foru
Aldundiaren ordezkaria.
– Euskal Autonomia Erkidegoko Ijito Herriaren erabateko sustapenerako
eta partaidetza sozialerako Kontseiluko titularra.
– Adinberri Fundazioko presidentea.